Słowa

Razem z Tomkiem niedługo pozostawali jedynymi dziećmi, na świat przychodziły kolejne. Tomek został wyznaczony na gospodarza i tak miało zostać już na zawsze, bo Lidia rodziła już tylko dziewczyny: Anię, Teresę i najmłodszą Dankę.

Przyszła na świat, kiedy Rzesza rozpadała się na kawałki. Przerażony, pijany od rana do nocy Norman, nakazał robotnikom iść, gdzie ich poniosą oczy. Franciszek z żoną i dzieckiem szli bez końca. W grupie uciekinierów skryli się w opuszczonym domu na skraju Duisburga, gdy alianci o świcie zaczęli roznosić miasto w pył. Lidia trzymała Manię, leżąc na żelaznym łóżku bez siennika. Obok łkając leżała kobieta, Polka, poznana przez nich w czasie tułaczki z miejsca na miejsce. Nagle podłoga zatrzęsła się, w deszczu gruzu i pyłu ściana budynku pogrzebała kryjących się w nim ludzi. Kiedy opadł kurz, ogłuszony Franciszek odgrzebał Lidię i zdjął z niej bezwładne ciało kobiety. Mania ocalała, bo ciężar gruzów wzięła na siebie ta, która najbardziej bała się bomb, jakby przeczuwając, że przez nie zginie.

Lidię wywlekli nocą z domu. Żołnierz Wehrmachtu okręcił sobie jej warkocz wokół pięści i pociągnął, zrzucając ją z łóżka na podłogę. Drugą ręką zerwał kołdrę, żeby przekonać się, czy poza nią nie spał tam ktoś jeszcze. Na szczęście brat od dawna nie bywał w domu. Poszedł do lasu, w góry. Gdzie i pod kim służył, nie wiedzieli. Nie przychodził do domu po jedzenie, pewnie żeby ich nie narażać. W niczym to nie pomogło – myślała Lidia, wpychając półkożuszek i sukienkę do poszewki, bo prawdziwych podróżnych walizek nie mieli.

Niemiec wiedział, że Franz zostawił w domu matkę i trzech młodszych braci na niewielkim gospodarstwie. Tyle robotnik opowiedział o sobie towarzyszom, a najgorliwszy z nich przekazał, co trzeba Normanowi. Wiedział, że lubi być zorientowany, kogo Rzesza przysyła mu do roboty.

Książę Nocy czekał na nas w barze i poprowadził dalej. Minęliśmy pikietę, tłumy kłębiące się pod zegarem. Kluczyliśmy wśród oszołomionych chłopów z prowincji, bojących się oddalić od dworca i zgubić, ściskających pod pachami parciane teczki z niedojedzoną wałówką na podróż do stolicy.